1. Định nghĩa táo bón ở trẻ sơ sinh 

1.1 Táo bón ở trẻ sơ sinh là gì?

Táo bón ở trẻ sơ sinh là tình trạng trẻ gặp khó khăn khi đi ngoài và đi ngoài ít hơn 3 lần/tuần. Một số dấu hiệu giúp mẹ nhận biết táo bón ở trẻ là:

• Phân đặc, cứng, dạng viên
• Khóc do bị đau khi đại tiện
• Chán ăn
• Có thể xuất hiện vết máu trong phân

1.2 Phân biệt táo bón và giãn ruột sinh lý ở trẻ sơ sinh

Giãn ruột sinh lý là hiện tượng thể tích ruột tăng quá mức bình thường. Thời gian xảy ra hiện tượng giãn ruột sinh lý ở mỗi trẻ là khác nhau, tuy nhiên thường gặp ở trẻ sơ sinh 2 tháng tuổi. Trong quá trình này, trẻ không đại tiện từ 6-10 ngày và có thể lâu hơn khiến nhiều cha mẹ lầm tưởng với chứng táo bón.

Dưới đây là bảng so sánh giúp mẹ dễ dàng phân biệt táo bón và giãn ruột sinh lý ở trẻ sơ sinh: 

Giãn ruột sinh lý là quá trình phát triển bình thường của trẻ. Bố mẹ cần phân biệt đúng tình trạng của con để có cách xử lý phù hợp.

2. Nguyên nhân gây táo bón ở trẻ sơ sinh

Hiểu được nguyên nhân giúp cha mẹ dễ dàng tìm cách xử trí táo bón cho con. Một số nguyên nhân phổ biến gây táo bón ở trẻ sơ sinh là: 

2.1. Thay đổi chế độ ăn uống

Trẻ dùng sữa công thức có nguy cơ táo bón cao hơn trẻ bú mẹ hoàn toàn. Lí do là sữa công thức chứa nhiều loại protein và chất dinh dưỡng khó hấp thu hơn sữa mẹ. Các nghiên cứu y khoa cũng chỉ ra rằng sữa công thức có thể làm phân cứng hơn nhiều so với sữa mẹ. Ngoài ra, nếu pha sữa công thức quá đặc, pha không đúng cách cũng là nguyên nhân gây táo bón ở trẻ.

Trẻ trên 6 tháng sẽ bắt đầu chế độ ăn dặm. Việc thay đổi chế độ dinh dưỡng dễ gây táo bón ở trẻ. Trong giai đoạn đầu, hệ tiêu hóa của trẻ chưa thích nghi với thức ăn mới nên phân đào thải ra thường đặc, cứng hơn bình thường. Ngoài ra, những món ăn như bột, cháo chứa nhiều đạm, tinh bột có thể gây khó khăn khi tiêu hóa và trẻ cần thời gian để thích nghi với sự thay đổi này.  

2.2. Uống không đủ nước

Nước giúp tăng kích thước, độ mềm của phân và giúp phân dễ dàng được đào thải. Trẻ uống không đủ nước là nguyên nhân khiến phân trở nên khô, cứng và khó tống xuất ra ngoài, gây táo bón. Trẻ sơ sinh thiếu nước trong trường hợp bú ít, bỏ bú hoặc do bị bệnh (trẻ sốt, cảm lạnh, viêm họng).

2.3. Chế độ ăn thiếu chất xơ

Ở trẻ sơ sinh trong độ tuổi ăn dặm, chế độ ăn thiếu chất xơ dẫn đến trẻ bị táo bón. Bởi chất xơ giúp làm mềm phân và kích thích hoạt động co bóp của ruột. Trẻ thiếu chất xơ khi thức ăn ăn dặm thiếu rau, củ, quả.

2.4. Chế độ ăn của mẹ không hợp lý

Chế độ ăn của mẹ liên quan mật thiết với chế độ ăn của bé thông qua sữa mẹ. Chế độ ăn chưa phù hợp của mẹ có thể gây táo bón cho con. Nguy cơ táo bón ở trẻ sơ sinh tăng cao nếu mẹ có chế độ ăn sau:

• Chế độ ăn thiếu chất xơ
• Uống không đủ nước
• Thường xuyên sử dụng rượu, bia, chất kích thích
• Ăn nhiều thực phẩm giàu đạm, chất béo
• Thường xuyên sử dụng thực phẩm chiên, rán, thức ăn nhanh.

2.5. Do sử dụng thuốc

Trẻ sử dụng thuốc kháng sinh thường mắc chứng táo bón. Bởi các loại thuốc kháng sinh diệt cả vi khuẩn có lợi đường ruột, làm thay đổi sự cân bằng của hệ vi khuẩn trong ruột già gây ảnh hưởng đến hoạt động của hệ tiêu hóa và dẫn đến táo bón ở trẻ. 

2.6. Do trẻ ít vận động

Trẻ sơ sinh ngủ nhiều, ít vận động sẽ làm giảm co bóp nhu động ruột, gây khó khăn trong việc tống đẩy phân ra ngoài. Đây là một trong những nguyên nhân gây táo bón ở trẻ sơ sinh.

2.7. Đường tiêu hóa bị tổn thương

Trong 2 năm đầu đời, hệ tiêu hóa của trẻ chưa phát triển ổn định. Nhu động ruột của trẻ còn yếu sẽ ảnh hưởng tới thời gian di chuyển của phân trong ruột. Phân tồn lưu lâu trong ruột dẫn tới táo bón.

Bệnh lý gây tổn thương cấu trúc, chức năng đường tiêu hóa cũng là nguyên nhân gây táo bón ở trẻ nhỏ. Các bệnh lý thường gặp dẫn đến táo bón ở trẻ sơ sinh là

• Tổn thương bẩm sinh hệ tiêu hóa: tắc ruột, phình đại tràng, hẹp đại tràng,..
• Bệnh lý cản trở sự di chuyển của phân: u đại tràng,…

2.8. Do vấn đề sức khỏe khác

Táo bón ở trẻ có thể là nguyên nhân thứ phát của một bệnh lý thần kinh hoặc nội tiết. Táo bón thường gặp ở trẻ mắc hội chứng Down, bại não, nứt đốt sống, còi xương, suy giáp.

>>> Xem bài viết: Giải mã 8 nguyên nhân gây táo bón ở trẻ

3. Táo bón ở trẻ sơ sinh có nguy hiểm không ?

Trong đa số trường hợp, táo bón ở trẻ sơ sinh không phải là dấu hiệu nguy hiểm. Nhưng nếu không được phát hiện và có các biện pháp xử lý kịp thời, táo bón sẽ gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Các nguy cơ trẻ sơ sinh có thể gặp phải là: 

• Nứt kẽ hậu môn: Niêm mạc hậu môn ở trẻ sơ sinh khá mỏng và nhạy cảm. Khối phân quá lớn, cứng là nguyên nhân làm đau rát và xuất hiện những vết nứt ở hậu môn trẻ.
• Bệnh trĩ: Trẻ cố gắng rặn để tống phân ra ngoài khiến đám rối tĩnh mạch ở hậu môn và xung quanh trực tràng giãn ra. Đám tĩnh mạch này sưng dần và tạo thành búi trĩ.
• Giảm hấp thu, chậm lớn: Táo bón làm trẻ cảm thấy  khó chịu. Trẻ chán ăn, bỏ bú, chậm phát triển.

Để phòng tránh các vấn đề sức khỏe không tốt do táo bón gây ra. Bố mẹ cần có những giải pháp hữu hiệu để cải thiện táo bón sớm nhất cho con.

4. 10 lời khuyên giúp đánh bay táo bón ở trẻ sơ sinh hữu ích cho mẹ

4.1. Đổi sữa và pha sữa đúng cách

Nếu con đang sử dụng sữa công thức mà bị táo bón, trước tiên mẹ hãy kiểm tra lại cách pha sữa theo hướng dẫn ghi trên bao bì. Pha sữa tuân theo hướng dẫn sử dụng sẽ đảm bảo lượng chất dinh dưỡng ở nồng độ tối ưu. Việc pha sữa quá đặc hay quá loãng, hoặc nhiệt độ nước pha sữa không phù hợp sẽ ảnh hưởng đến việc tiêu hóa và hấp thu của trẻ. 

Mẹ cần tìm hiểu về thành phần, hàm lượng dinh dưỡng của sữa trước khi chọn mua sữa, đặc biệt nên lựa chọn sữa công thức chứa chất xơ hòa tan. Nếu sữa con đang dùng chứa ít hoặc không có chất xơ hòa tan, mẹ nên đổi sữa. Ngoài ra, mẹ có thể tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế, chuyên gia dinh dưỡng để chọn cho con sữa công thức phù hợp.

4.2. Tăng cường vận động cho trẻ

Với trẻ sơ sinh từ 1-2 tháng tuổi, mẹ có thể giúp bé vận động bằng cách để đầu gối của bé hướng về phía ngực, di chuyển nhẹ nhàng hai chân lên xuống như động tác đạp xe đạp. Mẹ nên cho bé vận động khi bé đang vui vẻ hoặc khi bé mới ngủ dậy.

Với những bé từ 3 tháng tuổi trở lên, mẹ nên khuyến khích bé thực hiện những động tác đơn giản như trườn, lật, bò. Không nên để bé ở trong nhà nhiều và ít tiếp xúc ánh nắng mặt trời.

Những hoạt động đơn giản này sẽ kích thích hoạt động co bóp của ruột, giúp cải thiện tình trạng táo bón của trẻ.

4.3. Massage cho bé

Massage vùng bụng là một giải pháp hữu hiệu để cải thiện táo bón ở trẻ. Mẹ có thể tham khảo các cách sau để massage cho bé: 

• Cách 1: Dùng đầu ngón tay tạo chuyển động tròn trên bụng bé theo chiều kim đồng hồ.
• Cách 2: Dùng ngón tay vuốt nhẹ nhàng từ khung xương sườn xuống qua rốn bé.
• Cách 3: Đặt hai tay lên bụng bé, một tay vuốt nhẹ lên trên và một tay vuốt ngược xuống dưới.

Các động tác massage cho bé cần được thực hiện nhẹ nhàng và không nên thực hiện khi trẻ ăn no.

>>> Xem bài viết: [Giải đáp] Bé táo bón phải làm sao? Giải pháp tối ưu cho mẹ

4.4. Đảm bảo trẻ bú đủ, cung cấp đủ nước cho trẻ

Việc cung cấp đủ nước có thể đánh bay táo bón ở trẻ. Trẻ sơ sinh bú mẹ hoàn toàn thường không cần bổ sung nước do trẻ đã được cung cấp đủ nước từ sữa mẹ. Tuy nhiên, nếu trẻ táo bón do bỏ bú, bú ít thì mẹ cần bổ sung nước cho trẻ để cải thiện táo bón. 

Đối với trẻ nhỏ ăn dặm, việc bổ sung nước giúp cản thiện táo bón đáng kể. Nước cho trẻ uống phải đảm bảo là nguồn nước sạch, được đun sôi để nguội.

4.5. Cho trẻ tắm nước ấm

Tắm nước ấm kích thích làm giãn cơ vòng hậu môn, giúp tống phân ra ngoài dễ dàng hơn và làm giảm các triệu chứng khó chịu ở trẻ.

Viện Da liễu Hoa Kỳ đã khuyến cáo rằng nhiệt độ nước tắm tốt nhất cho trẻ sơ sinh là 37-38℃. Vì vậy, mẹ nên kiểm tra nhiệt độ nước trước khi tắm và đảm bảo phòng tắm kín gió, ấm và quấn khăn mềm ngay khi trẻ tắm xong để tránh trẻ bị lạnh, ốm.

4.6. Bổ sung chất xơ cho trẻ

Chất xơ là thành phần dinh dưỡng quan trọng, đảm bảo hệ tiêu hóa luôn khỏe mạnh. Với trẻ trên 6 tháng tuổi, mẹ nên bổ sung chất xơ tự nhiên vào bữa ăn dặm của bé bằng cách bổ sung trái cây và rau quả chứa hàm lượng chất xơ cao như:

• Táo, lê, đào, mận khô
• Bông cải xanh, đậu Hà Lan, cà rốt, khoai lang
• Bột yến mạch, lúa mì nguyên cám

Ngoài ra, trong giai đoạn bắt đầu cho con ăn dặm, bố mẹ cần lưu ý cho con ăn thức ăn loãng, xay nhuyễn, dễ tiêu hóa để đường ruột của con thích nghi từ từ với sự thay đổi mới. 

4.7. Cải thiện chế độ ăn của mẹ

Với những mẹ đang cho con bú, chế độ ăn khoa học của mẹ ảnh hưởng đến cả sức khỏe cả mẹ và bé. Để cải thiện táo bón ở trẻ, mẹ nên chú ý chế độ ăn uống như sau:

• Ăn đầy đủ chất dinh dưỡng, bổ sung thực phẩm giàu đạm, vitamin hằng ngày
• Uống đủ nước mỗi ngày
• Ăn nhiều loại rau, củ, quả chứa hàm lượng chất xơ cao như: mận khô, quả kiwi, đu đủ, các loại rau cải, rau ngót, rau khoai lang,..
• Sử dụng thực phẩm lúa mạch nguyên cám như: bánh mì đen, gạo lứt,…
• Bổ sung thực phẩm chứa men vi sinh tự nhiên như: sữa chua, đậu phụ,…
• Hạn chế đồ chiên rán, thức ăn nhanh như: bánh ngọt, bánh rán, khoai chiên, thịt quay,..
• Không sử dụng sản phẩm chứa caffeine như cà phê, không lạm dụng đồ uống có cồn

4.8. Bổ sung lợi khuẩn cho trẻ

Theo Tổ chức Y tế thế giới WHO, lợi khuẩn là những vi khuẩn còn sống được đưa vào cơ thể với một lượng vừa đủ sẽ mang lại nhiều lợi ích về sức khỏe. Khi trẻ được bổ sung lợi khuẩn, chức năng đường ruột của trẻ được cải thiện cải thiện nhờ: 

• Lợi khuẩn hạn chế sự phát triển của các loại vi khuẩn có hại đường ruột
• Lợi khuẩn kích thích hoạt động co bóp của ruột, hỗ trợ bài tiết men tiêu hóa

Khi chức năng tiêu hóa được cải thiện, tình trạng táo bón ở trẻ sẽ thuyên giảm đáng kể. Mẹ có thể bổ sung lợi khuẩn cho con qua chế độ ăn hằng ngày hoặc bằng cách sử dụng thực phẩm bảo vệ sức khỏe chứa lợi khuẩn.

Các nhà khoa học đã chỉ ra, lợi khuẩn trong ruột già trẻ nhỏ gồm hai loài chính là Lactobacillus và Bifidobacteria. Vì vậy, mẹ nên tìm chọn sản phẩm chứa các chủng vi khuẩn này để bổ sung khi con bị táo bón.

>>> Xem bài viết: Công thức vượt trội cho tiêu hóa từ Đan Mạch – Lợi khuẩn sống kết hợp chất xơ hòa tan

4.9. Con bị táo bón, khi nào nên gặp bác sĩ?

Khi áp dụng các biện pháp trên nhưng tình trạng táo bón của con vẫn không thuyên giảm hoặc xuất hiện một trong các triệu chứng sau, mẹ nên đưa con đến khám ở các cơ sở y tế:

•  Hậu môn trẻ xuất hiện vết nứt
• Trẻ bị táo bón kèm theo nôn mửa, bụng đầy hơi, căng cứng.
• Trẻ đi phân lẫn máu
• Trẻ chán ăn, quấy khóc không chịu ngủ
• Trẻ cáu gắt và có hiện tượng co chân lên bụng, khóc vì đau bụng do táo bón

5. Sai lầm cần tránh trong điều trị táo bón ở trẻ sơ sinh

Để trị táo bón cho trẻ sơ sinh hiệu quả, mẹ cần tránh những sai lầm thường gặp sau:

• Lạm dụng thuốc nhuận tràng: Sử dụng thuốc nhuận tràng quá liều hoặc kéo dài sẽ gây hiện tượng quen thuốc của trẻ. Tình trạng táo bón sẽ tiếp diễn nếu trẻ ngừng sử dụng thuốc.
• Lạm dụng men tiêu hóa: Việc lạm dụng men tiêu hóa lâu ngày sẽ ảnh hưởng việc bài tiết men tự nhiên của cơ thể.
• Tự ý sử dụng thuốc cho trẻ mà không tham khảo ý kiến chuyên gia y tế

Imiale A+ hy vọng quá bài viết trên, quý vị đã có thêm nhiều kiến thức bổ ích về táo bón ở trẻ sơ sinh. Mong rằng những giải pháp trên sẽ giúp mẹ phòng ngừa, cải thiện táo bón hiệu quả cho con. Một hệ tiêu hóa khỏe mạnh sẽ giúp con trẻ lớn khôn và phát triển toàn diện về cả thể chất, tinh thần. 

Nếu có bất kỳ thắc mắc liên quan đến sức khoẻ xin vui lòng liên hệ HOTLINE 1900 9482 hoặc 09 6762 9482 để được giải đáp kịp thời.

1. Tại sao trẻ em lại bị viêm đại tràng?

Đại tràng là phần cuối ống tiêu hóa có nhiệm vụ hấp thụ nước và muối khoáng từ thức ăn, đồng thời phân hủy thức ăn tạo thành phân. Viêm đại tràng là tình trạng viêm nhiễm gây tổn thương khu trú hoặc lan tỏa ở niêm mạc đại tràng. Ở trẻ em, tình trạng viêm thường bắt đầu từ trực tràng, ruột dưới (đại tràng xích ma) và lan dần lên đến toàn bộ đại tràng. So với người lớn, trẻ em mắc bệnh viêm đại tràng thường có xu hướng nặng hơn. 

Hiện nay, nguyên nhân gây viêm đại tràng ở trẻ chưa được xác định rõ. Thế nhưng có một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh hoặc làm bệnh trầm trọng hơn, có thể đề cập đến:

1.1. Yếu tố di truyền

Những người thân của bệnh nhân đã mắc viêm đại tràng có khả năng mắc bệnh cao. Đã có nhiều nghiên cứu chỉ ra tính nhạy cảm di truyền trong bệnh viêm đại tràng. Các nghiên cứu này chỉ ra có khoảng 30 gen làm tăng khả năng gặp phải bệnh. Mặc dù các nghiên cứu vẫn chưa rõ mối liên hệ yếu tố di truyền sẽ áp dụng thế nào trong điều trị. Nhưng chúng có ý nghĩa trong việc tìm hiểu cơ chế bệnh sinh cũng như tạo ra phương pháp điều trị mới.

1.2. Nhiễm trùng vi khuẩn hoặc virus

Trẻ em là đối tượng rất dễ gặp phải tình trạng nhiễm trùng đường ruột. Nguyên nhân là do trẻ nhỏ hệ tiêu hóa đang dần hoàn thiện, chưa thực hiện đầy đủ chức năng. 

1.3. Hệ thống miễn dịch suy giảm

Ở những trẻ miễn dịch suy giảm, khả năng chống tại các tác nhân gây hại yếu nên dễ mắc bệnh hơn.

1.4. Chế độ ăn uống không phù hợp

Ăn nhiều thực phẩm chứa đường và các chất béo xấu, ăn ít chất xơ, sử dụng thực phẩm chưa nấu chín, không đảm bảo vệ sinh đều làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm đại tràng. Nhiều trẻ nhỏ chưa ý thức được rõ vấn đề vệ sinh tay trước khi ăn. Trẻ vừa ăn vừa chạy nhảy, không tập trung khiến hệ tiêu hóa của trẻ bị ảnh hưởng.

1.5. Rối loạn cảm xúc

Hiện nay, tình trạng này khá phổ biến ở trẻ nhỏ. Rối loạn cảm xúc ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ, trong đó có hệ tiêu hóa cũng bị ảnh hưởng. Trầm cảm hoặc stress, căng thẳng trong học tập, cuộc sống có thể làm cho triệu chứng tồi tệ hơn.

1.6. Hút thuốc lá thụ động

Những trẻ nhỏ hút thuốc lá thụ động có nguy cơ cao hơn mắc bệnh viêm đại tràng.

1.7. Sử dụng thuốc kháng sinh

Các kháng sinh tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi và vi khuẩn có hại, làm thay đổi sự cân bằng của vi khuẩn đường ruột, làm rối loạn khả năng tiêu hóa, dễ mắc các bệnh đường tiêu hóa. Trong đó có viêm đại tràng.

>>> XEM THÊM: Đau đại tràng có nguy hiểm không? Giải pháp cho đại tràng khỏe mạnh

2. Triệu chứng nhận biết viêm đại tràng ở trẻ.

Trẻ bị viêm đại tràng có nhiều triệu chứng khác nhau liên quan đến tình trạng viêm nhiễm. Các triệu chứng có thể từ nhẹ đến nặng.

• Đau bụng, đầy bụng. Đau âm ỉ ở bụng dưới hoặc dọc theo khung đại tràng. Đau sau khi ăn hoặc đau lúc đói.
• Rối loạn tiêu hóa kéo dài, lúc táo bón, lúc tiêu chảy. Người bệnh cảm thấy không thoải mái khi đi đại tiện.
• Sốt, buồn nôn và nôn.
• Giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng của trẻ. Trẻ có xu hướng chán ăn, bỏ bữa, sụt cân liên tục. Cơ thể mệt mỏi, tiều tụy.
• Chảy máu trực tràng dẫn đến thiếu máu do mất máu. 
• Tiêu chảy, có thể có máu hoặc chất nhầy.

Đôi khi, tình trạng viêm đại tràng của trẻ có thể nghiêm trọng đến mức gây ra các triệu chứng khác, dường như không liên quan đến đường tiêu hóa. Các triệu chứng có thể gặp phải:

• Sỏi thận
• Tổn thương da, phát ban
• Viêm mắt
• Đau khớp, xương giòn.

Viêm đại tràng ở trẻ nhỏ khó chẩn đoán. Những triệu chứng tưởng chừng không liên quan này lại càng gây khó khăn hơn trong việc chẩn đoán bệnh. Đối với những trẻ nhỏ, bệnh thường khó phát hiện hơn do trẻ chưa nhận thức được. Cha mẹ cần theo dõi thói quen sinh hoạt cũng như các biểu hiện, triệu chứng của trẻ.

>>>XEM THÊM: Viêm đại tràng mạn tính: Triệu chứng và biến chứng thường gặp

3. Làm thế nào để xác định viêm đại tràng ở trẻ?

Với những triệu chứng và biểu hiện trên, có thể chưa chắc chắn tình trạng bệnh của trẻ. Tuy nhiên, khi thấy con có những bất thường trên, cha mẹ nên đưa con đi khám để được thăm khám và chẩn đoán kịp thời. Các xét nghiệm được thực hiện:

3.1. Xét nghiệm máu

Xét nghiệm máu kiểm tra số lượng hồng cầu, bạch cầu. Hồng cầu giảm cho thấy dấu hiệu của thiếu máu, mất máu. Bạch cầu tăng là dấu hiệu của bệnh viêm nhiễm khiến cơ thể phải huy động hệ thống miễn dịch tăng cường hoạt động. Vì vậy, lượng bạch cầu trong máu sẽ tăng cao đột biến.

3.2. Nội soi đại tràng

Nội sao đại tràng để kiểm tra sự bất thường trong đại tràng. Quy trình này cho phép bác sĩ kiểm tra, xác định những bất thường, những ổ viêm nhiễm, chảy máu.

3.3. Kiểm tra mẫu phân

Để có thể xác định liệu có vi khuẩn bất thường nào trong phân gây ra các tình trạng đầy bụng, khó tiêu, tiêu chảy hay không. Đồng thời cũng để kiểm tra xem trong phân có lẫn máu hay không.

3.4. Chụp X- quang

Chụp có kèm theo chất cản quang giúp bác sĩ quan sát đường tiêu hóa tốt hơn, kiểm tra viêm đại tràng ở trẻ hoặc vấn đề khác đường tiêu hóa.

4. Viêm đại tràng ở trẻ em có nguy hiểm không?

Bệnh viêm đại tràng ở trẻ em hoàn toàn có thể chữa khỏi. Thế nhưng, nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây nhiều nguy hiểm, để lại nhiều biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.

• Suy dinh dưỡng: Trẻ không hấp thu được thức ăn cần thiết.
• Rối loạn tiêu hóa, mệt mỏi, khó chịu: Do trẻ bị bệnh thường xuyên gặp phải tình trạng tiêu chảy và táo bón. Việc này khiến bé mệt mỏi và sợ hãi. Bé thường xuyên đau bụng, đầy hơi dẫn đến việc bé lười ăn, bỏ bữa, chậm phát triển và không tăng cân. Những triệu chứng này ảnh hưởng đến tinh thần, sức khỏe của trẻ nhỏ.
• Sức đề kháng suy giảm: Trẻ bị bệnh thường xuyên sử dụng thuốc. Đặc biệt những trẻ bị viêm đại tràng mãn tính sử dụng trong thời gian khá dài. 
• Xuất huyết. Tình trạng này gặp phải ở những bé bị viêm đại tràng nặng. Khi lớp niêm mạc đại tràng bị viêm nhiễm nặng dẫn đến lớp lông nhung suy giảm. Nếu điều trị không đúng cách dễ dẫn đến xuất huyết ồ ạt.
• Thủng đại tràng: việc lạm dụng các thuốc, đặc biệt là kháng sinh khiến hệ vi khuẩn trong lòng ruột bị suy giảm, trong đó có cả vi khuẩn có lợi. Mất đi hàng rào bảo vệ, vết loét dễ dàng ăn sâu vào thành đại tràng gây thủng đại tràng.
• Ung thư đại tràng: Đây là biến chứng nguy hiểm nhất của viêm đại tràng. Tình trạng này xảy ra ở những bệnh nhân viêm đại tràng mạn tính. Những tế bào biểu mô niêm mạc theo thời gian phát triển thành những tế bào ác tính gây ung thư đại tràng.

5. Cách điều trị viêm đại tràng ở trẻ an toàn, hiệu quả.

Trẻ bị viêm đại tràng cần được điều trị và chăm sóc lâu dài. Điều trị viêm đại tràng phụ thuộc vào mức độ của bệnh, độ tuổi, sức khỏe, tiền sử bệnh của trẻ. Trẻ được điều trị càng sớm càng tốt, lựa chọn phác đồ phù hợp với trẻ. Đồng thời, cần duy trì chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý.

5.1. Điều trị bằng thuốc

Việc sử dụng thuốc giúp bệnh nhân cải thiện các triệu chứng bệnh, ngăn ngừa tình trạng tái phát. Trẻ có thể sử dụng thuốc tác động vào nguyên nhân hoặc triệu chứng. 

Thuốc điều trị nguyên nhân: có 2 nhóm thuốc chính là các thuốc ức chế miễn dịch và kháng sinh. 

• Thuốc ức chế miễn dịch ngăn chặn hoạt động của hệ thống miễn dịch. Các thuốc được sử dụng: Azathioprine, mercaptopurine,…
• Thuốc kháng sinh chỉ sử dụng khi bệnh nhân bị nhiễm khuẩn. Một số kháng sinh được dùng trong viêm đại tràng là metronidazole, vancomycin,…

Thuốc điều trị triệu chứng: 

• Nhóm bù nước và điện giải. Trẻ bị viêm đại tràng thường xuyên bị tiêu chảy dẫn đến mất nước. Do vậy trẻ thường được bổ sung oresol, hydrite,…
• Nhóm thuốc giảm tiết dịch, giảm nhu động ruột: loperamid,…
• Nhóm thuốc chống co thắt, giảm đau: trimebutin, Phloroglucinol, Mebeverine,…
• Nhóm corticoid (được sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ): hydrocortisone, betamethasone,…
• Thuốc điều trị tiêu chảy như: loperamid, vinacode, diarsed,…

Việc sử dụng  thuốc để điều trị bệnh cần có sự hướng dẫn của bác sĩ. Do vậy, cha mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ để được thăm khám, điều trị.   

5.2. Điều trị ngoại khoa

Việc cắt bỏ đại tràng là cần thiết nếu diễn tiến của bệnh nặng hơn, kéo dài và gây nguy hiểm. Tuy nhiên phương pháp này tiềm ẩn nhiều nguy hiểm và ảnh hưởng tới hệ tiêu hóa cùng như tâm lý của trẻ.

>>>XEM THÊM: Viêm đại tràng có nguy hiểm không? Cảnh báo 7 biến chứng khôn lường

6. Chế độ dinh dưỡng hợp lý giúp trẻ mau hồi phục

Không có chế độ ăn uống đặc biệt nào cho những bệnh nhân bị viêm đại tràng. Thế nhưng, trẻ em gặp phải vấn đề này nên ăn uống khoa học để kiểm soát tốt các triệu chứng cũng như cải thiện tình trạng sức khỏe.

Trẻ được khuyến khích nên ăn các loại trái cây ít xơ như bơ, chuối. Trẻ nên ăn sữa chua và các thực phẩm bổ sung probiotics. Các thực phẩm này chứa nhiều lợi khuẩn tốt cho hệ tiêu hóa giúp diệt trừ vi khuẩn có hại, đảm bảo cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Lợi khuẩn tiết ra enzym giúp tiêu hóa, tăng cường hấp thu thức ăn. Ngoài ra, việc bổ sung lợi khuẩn còn giúp sản sinh kháng thể, tăng sức đề kháng, giúp phục hồi chức năng hệ tiêu hóa.

Trứng, cá là thực phẩm tốt cho trẻ bị viêm đại tràng. Trứng cung cấp nhiều chất đạm và dễ hấp thu. Lòng đỏ trứng cung cấp nhiều vitamin và khoáng chất tốt cho trẻ: sắt, kém,…Cá bổ sung nhiều chất dinh dưỡng: omega 3, canxi, vitamin D. Omega 3 tốt cho tim, trí não và đặc biệt là tình trạng viêm đại tràng.

Tránh các chất kích thích: cà phê, trả,…Trẻ nên hạn chế các thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ. Những thức ăn nhanh, thực phẩm làm sẵn có chứa nhiều chất béo xấu không tốt cho sức khỏe của trẻ. Hàm lượng chất béo cao sẽ kéo dài thời gian làm rỗng dạ dày. Bệnh nhân sẽ cảm giác khó tiêu, nặng bụng, chướng bụng.

Các thực phẩm sữa có chứa lactose được khuyến cáo không nên dùng cho trẻ. Những bệnh nhân bị viêm đại tràng cơ thể thường thiếu hụt men lactose. Do vậy, khi uống sữa chứa thành phần này bệnh nhân thường có biểu hiện không dung nạp lactose, làm nặng thêm tình trạng đau bụng, đầy hơi và tiêu chảy. 

Trẻ cũng không nên dùng các thực phẩm giàu chất xơ: bắp cải, hạnh nhân,…Vì chất xơ cũng sẽ làm nặng thêm các vấn đề về đường tiêu hóa.

Các món tái, sống, gỏi hay rau sống đều không đảm bảo an toàn vệ sinh. Các thực phẩm này có thể nhiễm vi khuẩn hoặc ký sinh trùng. Từ đó làm nặng thêm tình trạng bệnh của trẻ.

Viêm đại tràng ở trẻ là một bệnh lý mãn tính, ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe cũng như tinh thần của trẻ. Chúng tôi mong rằng, bài viết trên cung cấp cho các bậc phụ huynh những thông tin cần thiết bệnh đại tràng của trẻ. Từ đó có thể phát hiện và đưa ra được những giải pháp phù hợp để khắc phục tình trạng này.

Mọi thông tin thắc mắc xin vui lòng liên hệ HOTLINE 1900 9482 HOẶC 09 6762 9482

1. Trẻ bao nhiêu tuổi thì hay bị táo bón? 8 nguyên nhân gây táo bón hàng đầu ở trẻ

1.1. Trẻ bao nhiêu tuổi thì hay bị táo bón?

Về cơ bản, táo bón ở trẻ em được hiểu là tình trạng bé đi ngoài không thường xuyên (ít hơn 3 lần mỗi tuần) hoặc đau đớn khi đại tiện phần lớn do phân quá to hay quá cứng.

Nhìn chung, táo bón ở trẻ sơ sinh không phổ biến. Trong ngày đầu tiên sau khi chào đời, 90% trẻ đi ngoài phân su một cách bình thường và có xu hướng đi tiêu khoảng 1 lần 1 ngày trong suốt tháng thứ nhất. Kể từ tháng thứ hai trở đi, trẻ có thể giảm tần suất đi ngoài xuống còn vài ngày hay thậm chí 1 tuần 1 lần. Điều này là hoàn toàn bình thường nếu phân của bé mềm và bé không có cảm giác đau đớn khi đại tiện.

Tình trạng này xảy ra có thể do cơ bụng của bé còn yếu hoặc bé chưa hình thành thói quen đi tiêu, nó sẽ cải thiện khi bé lớn dần và bạn không cần quá lo lắng. Ngược lại, nếu bé có biểu hiện quấy khóc đau đớn khi đại tiện, đi tiêu không thường xuyên kèm theo phân cứng (có thể to hoặc nhỏ) thì rất có khả năng bé đang bị táo bón và cần sự giúp đỡ của bạn.

Táo bón ở trẻ nhìn chung bắt đầu trở nên thường xuyên hơn khi bé bắt đầu cai sữa mẹ và ăn dặm. Tình trạng này phổ biến nhất ở trẻ từ 2 đến 4 tuổi – giai đoạn bé tập đi vệ sinh và bắt đầu đi mẫu giáo.

1.2. 8 nguyên nhân gây táo bón hàng đầu ở trẻ.

Táo bón chia ra làm 2 nhóm là táo bón cơ năng và táo bón thực thể.

Về cơ bản, táo bón thực thể khá hiếm gặp. Nó được hiểu là bệnh nhân có triệu chứng táo bón kèm theo một tổn thương cơ quan, có thể là đường tiêu hóa hoặc không. Loại táo bón này khác so với táo bón chức năng, nghĩa là bệnh nhân khó tiêu nhưng lại chẳng có bất kì tổn thương nào. Táo bón cơ năng chiếm 95% các ca táo bón. Dưới đây là 8 nguyên nhân gây táo bón cơ năng hàng đầu ở trẻ.

Bé bắt đầu ăn thức ăn đặc

Khi bé khoảng 6 tháng tuổi sẽ là khoảng thời gian tối ưu nhất để bé bắt đầu ăn dặm và mẹ nên cho bé bổ sung thêm thức ăn đặc ngoài sữa mẹ. Với những bé lần đầu ăn dặm, việc chuyển đột ngột chế độ dinh dưỡng từ sữa mẹ sang đồ ăn đặc có thể gây ra tình trạng táo bón. Điều này là hết sức bình thường và nó cũng có thể xảy ra tương tự với bé cai sữa mẹ.

Bé chuyển sang uống sữa công thức

Đối với bé dưới 6 tháng tuổi thì sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng thiết yếu, nhưng đôi khi mẹ thiếu sữa thì việc bé dùng thêm sữa công thức là cần thiết. Việc bé chuyển sang uống sữa công thức cũng có thể là nguyên nhân gây ra táo bón do sữa ngoài có thành phần protein lạ mà hệ tiêu hóa của bé chưa đủ hoàn thiện để xử lý chúng.

Bé nhịn đi ngoài

Trong hầu hết các trường hợp, tình trạng táo bón ở trẻ bắt đầu xảy ra khi mà bé cảm giác đau khi đi ngoài. Một khi bé cảm thấy đau, bé sẽ sợ hãi và có xu hướng tránh đi bằng cách nhịn đi đại tiện. Lúc đó, phân sẽ tồn tại lâu hơn trong hệ tiêu hóa, dần dần trở nên cứng hơn và cảm giác đau đớn sẽ ngày càng gia tăng trong lần đi tiêu tiếp theo. Bé lại tiếp tục nhịn và đây sẽ là vòng tuần hoàn ác tính dẫn đến tình trạng táo bón nghiêm trọng ở trẻ nhỏ.

Đôi khi bé nhịn không phải vì đau khi đi tiêu mà chỉ đơn giản là bé đang chơi đùa và không muốn gián đoạn cuộc vui đó. Đối với trường hợp này sự giáo dục cho trẻ về đi ngoài là vô cùng cần thiết.

Không uống đủ nước

Bé thường không mấy nhạy cảm với cảm giác khát và lười uống nước cũng như ăn trái cây bổ sung thêm nước cho cơ thể. Điều này cũng có thể là nguyên nhân gây ra táo bón ở trẻ.

Mất nước

Việc bé chơi đùa thời gian dài hoặc tình trạng sốt cũng có thể dẫn đến sự mất nước của cơ thể qua tuyến mồ hôi. Khi cơ thể mất nước, hệ tiêu hóa sẽ tăng tái hấp thu nước từ phân và có thể gây ra táo bón ở trẻ.

Không ăn đủ chất xơ

Bé thường thích ăn thịt hơn là rau và hoa quả dẫn đến việc không đủ chất xơ cần thiết cho tiêu hóa. Thiếu chất xơ làm thể tích phân giảm và phân trở nên cứng hơn, điều này dẫn đến việc đi vệ sinh trở nên khó khăn. Đây cũng là nguyên nhân của tình trạng táo bón ở trẻ.

Bé ngại khi đi vệ sinh ở nơi công cộng

Bé còn nhỏ, dễ ngại ngùng làm bé không thích đi ngoài ở nhà vệ sinh công cộng. Bé có tâm lý muốn nhịn đi vệ sinh và chờ đến về nhà. Điều này có thể khiến tình trạng táo bón của bé trở nên trầm trọng hơn.

Bé bị căng thẳng thần kinh

Trước ngày đầu nhập học hay một chuyến đi chơi xa, bé rất dễ bị căng thẳng. Điều này kích thích hệ thần kinh non nớt của bé và cũng có thể gây ra tình trạng táo bón.

Táo bón thực thể khá hiếm gặp và chiếm khoảng 5% tỷ lệ táo bón ở trẻ. Loại táo bón này thường nguy hiểm và khó xử lý hơn táo bón cơ năng. Một số trường hợp hay gặp:

• Bệnh Hirschsprung (rối loạn thần kinh đường ruột bẩm sinh): bé chậm đi phân su trong 24-48 giờ sau sinh là một dấu hiệu gợi ý bệnh Hirschsprung.
• Ngộ độc thịt ở trẻ sơ sinh:  Bệnh thường xảy ở trẻ em nhỏ hơn 6 tháng tuổi. Bé gặp phải tình trạng này do nuốt phải bào tử Clostridium Botulinum và gây bệnh. Hầu hết trường hợp không phải do ngộ độc thực phẩm mà thường không rõ nguyên nhân.
• Một số triệu chứng có thể gặp như bé bú kém, khóc yếu, giảm trương lực cơ. Nếu bé có tiền sử uống mật ong trước 12 tháng tuổi thì bạn nên để ý tình trạng này.
• Táo bón là tác dụng phụ của một số thuốc như kháng cholinergic, thuốc chống trầm cảm, hóa trị liệu hoặc opioid. Đối với trường hợp này, bạn nên xem lại tiền sử dùng thuốc của bé và cân nhắc thêm.
• Các bệnh lý thần kinh nghiêm trọng: Tình trạng táo bón là hậu quả của việc giảm trương lực cơ cũng như liệt cơ ruột ở bệnh nhân bại não.
• Rối loạn nội tiết và chuyển hóa: một số rối loạn như đái tháo đường, tăng canxi máu, hạ Kali máu hay suy giáp đều có thể gây táo bón thứ phát ở trẻ.
• Một số rối loạn đường ruột như xơ nang, bệnh Celiac (bệnh rối loạn tiêu hóa gluten) hay hội chứng ruột kích thích cũng có thể là yếu tố nguy cơ táo bón ở trẻ.

Đối với táo bón thực thể, bạn không nên xử lý tại nhà mà nên cho bé đi khám sớm nhất có thể để có thể điều trị nguyên nhân và tránh những hậu quả nghiêm trọng có thể xảy ra.

2. Ảnh hưởng của táo bón lên sự phát triển của trẻ.

Táo bón vô cùng phổ biến ở trẻ em nhưng thường không gây ra hậu quả nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu táo bón không được điều trị kịp thời và trở thành táo bón mãn tính thì có thể gây ra một số biến chứng như đau rát và rách hậu môn, sa trực tràng và tắc ruột.

Tình trạng táo bón ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của trẻ. Táo bón gây chướng bụng, giảm cảm giác thèm ăn và dẫn đến chán ăn, buồn nôn ở trẻ. Do đó, trẻ bị táo bón thường chậm phát triển cả về chiều cao và cân nặng so với trẻ bình thường. Tuy nhiên, điều may mắn là nếu điều trị kịp thời, bé có thể phát triển trở lại như bình thường.

3. Biện pháp đẩy lùi táo bón hiệu quả.

3.1. Thay đổi chế độ ăn và thói quen sinh hoạt

Uống đủ nước

Cho bé uống đủ nước (Lượng nước khuyến cáo đối với trẻ sơ sinh nhỏ hơn 6 tháng tuổi là 700ml 1 ngày, trẻ lớn hơn là trên 800ml)

Bổ sung thêm khoảng 50-100 ml nước trái cây như nước nho, lê, táo, anh đào hoặc mận khô vào khẩu phần ăn của bé (áp dụng với bé trên 2 tháng tuổi)

Bổ sung đủ chất xơ

Đối với bé đã bắt đầu ăn dặm và trẻ em, bạn có thể bổ sung thêm thực phẩm có hàm lượng chất xơ cao như trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt để giảm táo bón cho bé.

Giảm lượng thức ăn gây táo bón

Ví dụ như pho mát, thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, …

Tăng cường vận động cho bé

Cho bé tập những bài tập đơn giản phù hợp với độ tuổi của bé từ động tác nhẹ nhàng cho đến những bài tập thể thao ngoài trời.

3.2. Liệu pháp tâm lý

• Khuyến khích bé đi tiêu thường xuyên sau bữa ăn.
• Giáo dục bé rằng việc đi tiêu ở nhà vệ sinh công cộng không có gì xấu hổ và bé không nên nhịn đi tiêu khi có nhu cầu.
• Bạn hãy tập thói quen cho bé đi tiêu vào một thời điểm cố định trong ngày, tốt nhất là 15-45 phút sau ăn sáng. Lúc này, việc đi tiêu sẽ trở nên dễ dàng hơn nhờ tận dụng phản xạ sau ăn của dạ dày và ruột kết để tăng đẩy phân ra ngoài.

3.3. Sử dụng một số thuốc nhuận tràng không kê đơn

Một số thuốc nhuận tràng như viên đặt hậu môn, thuốc làm mềm phân và dung dịch điện giải sẽ khiến bé đi tiêu dễ dàng hơn. Tuy nhiên bạn không nên lạm dụng thuốc nhuận tràng. Nó có thể làm suy yếu chức năng sinh lý của đại tràng và trầm trọng hơn tình trạng táo bón của bé. Mong rằng bạn hãy xin ý kiến chuyên gia trước khi cho bé dùng thuốc.

4. Cần bổ sung gì cho trẻ hết táo bón.

Mặc dù có khá nhiều thuốc nhuận tràng nhưng khoảng gần 50% bệnh nhân đáp ứng kém với thuốc. Một phần khác không dám sử dụng thuốc lâu dài vì nguy cơ lệ thuộc thuốc cũng như tác dụng không mong muốn của nó trên hệ tiêu hóa. Bệnh nhân luôn mong muốn tìm kiếm một giải pháp an toàn và hiệu quả hơn cho chứng táo bón của họ.

Ngoài việc cho trẻ uống đủ nước và ăn đủ chất xơ, bổ sung lợi khuẩn cũng là một biện pháp đáng để cân nhắc. Đa số các trường hợp táo bón đều ghi nhận có loạn khuẩn ruột. Sự mất đi vi khuẩn có lợi và gia tăng vi khuẩn có hại ở ruột do nhiều nguyên nhân cũng là một yếu tố nguy cơ của táo bón.

Vậy liệu giải pháp bổ sung lợi khuẩn để cân bằng lại hệ khuẩn chí đường ruột có cải thiện táo bón hay không?

Rất may câu trả lời là có. Nghiên cứu chứng minh rằng bổ sung các chủng lợi khuẩn như loài Lactobacillus hoặc Bifidobacterium giúp gia tăng nhu động ruột một cách tự nhiên, giảm độ đặc của phân cũng như giảm đầy hơi ở người mắc bệnh. Biện pháp này không chỉ cải thiện triệu chứng mà còn giải quyết nguyên nhân, tăng cường sức khỏe đường ruột và giảm nguy cơ tiến triển thành táo bón mãn tính. Đây là giải pháp lâu dài, an toàn và không gây lệ thuộc cho bệnh nhân. 

Bifidobacterium BB-12 là một chủng lợi khuẩn ở ruột đã có nhiều nghiên cứu lâm sàng về hiệu quả trong việc giảm táo bón. Cân nhắc sử dụng một chế phẩm bổ sung Bifidobacterium BB-12 hứa hẹn sẽ mang đến một trải nghiệm hài lòng cho bệnh nhân táo bón. 

Mọi chi tiết thắc mắc xin vui lòng liên hệ HOTLINE 1900 9482 HOẶC 09 6762 9482 để được giải đáp